آیه 42 سوره ق

يَوْمَ يَسْمَعُونَ الصَّيْحَةَ بِالْحَقِّ ذلِكَ يَوْمُ الْخُرُوجِ (42)

يَوْمَ يَسْمَعُونَ الصَّيْحَةَ بِالْحَقِ‌: (بدل يوم ينادى) يعنى استماع اين قول كن روزى كه بشنوند مردمان آواز مهيب عظيم را يكمرتبه به آن چيزى كه راست و درست است، يعنى بعث براى جزاى اعمال از ثواب و عقاب، ذلِكَ يَوْمُ الْخُرُوجِ‌: اين روز، روز بيرون آمدن از قبور است به موقف حساب. چون صداى صيحه را بشنوند تمام اولين و آخرين يكمرتبه از قبرها برخيزند و زنده شوند.

وَ اسْتَمِعْ يَوْمَ يُنادِ الْمُنادِ مِنْ مَكانٍ قَرِيبٍ (41) يَوْمَ يَسْمَعُونَ الصَّيْحَةَ بِالْحَقِّ ذلِكَ يَوْمُ الْخُرُوجِ (42) إِنَّا نَحْنُ نُحْيِي وَ نُمِيتُ وَ إِلَيْنَا الْمَصِيرُ (43) يَوْمَ تَشَقَّقُ الْأَرْضُ عَنْهُمْ سِراعاً ذلِكَ حَشْرٌ عَلَيْنا يَسِيرٌ (44) نَحْنُ أَعْلَمُ بِما يَقُولُونَ وَ ما أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِجَبَّارٍ فَذَكِّرْ بِالْقُرْآنِ مَنْ يَخافُ وَعِيدِ (45)

ترجمه‌

و گوش ده روزى كه ندا كند ندا كننده از جائى نزديك‌

روزى كه ميشنوند صيحه را بدرستى اين روز بيرون آمدن است‌

همانا ما زنده ميكنيم و ميميرانيم و بسوى ما بازگشت است‌

روز كه شكافته شود زمين از آنان با آنكه شتابندگانند اين از هر جانب جمع كردنى است بر ما آسان‌

ما داناتريم بآنچه ميگويند و نيستى تو مر آنها را مجبور كننده پس پند و تذكر ده بقرآن آنرا كه ميترسد از وعيد من.

جلد 5 صفحه 60

تفسير

خداوند متعال براى گوشزد مردم و تذكر آنها ببعث و نشور خطاب به پيغمبر خود فرموده كه گوش فرادار و مترقب روزى باش كه منادى حق كه اسرافيل است ندا ميكند خلق را كه برخيزيد براى حساب از جائيكه نسبت آن بهمه على السّويّه است لذا همه بيك منوال صوت او را ميشنوند مانند صدائى كه از جاى نزديك بيايد و آنروزى است كه تمام خلق نفخه دوم و صوت شديد آنرا ميشنوند و بايد بشنوند چون حق است مانند ساير اوضاع قيامت و احوال آن يا آن صوت بحق تعلق گرفته كه آن بعث و حشر است و آنروز بيرون آمدن اجساد پوسيده از قبور است كه يوم الخروج ناميده شده و خداوند زنده ميكند جماد را و ميميراند و زنده ميكند دوباره و در پيشگاه عدل خود حاضر ميفرمايد براى ثواب و عقاب و آنروزى است كه شكافته و دور شود زمين از مردم و آنها بسرعت داعى حق را اجابت نمايند و بصحراى محشر شتابند و اين جمع‌آورى ذرات اجسام متفرّقه در عالم و بصورت اوّل در آوردن و در پيشگاه خود حاضر نمودن براى خدا آسان است و كار مختصرى است و او اعلم است باقوال و اعمال كفّار و غير آنها و همه را بپاداش و جزاى خود خواهد رسانيد و پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم مأمور به اجبار آنها بر ايمان نميباشد او فقط بايد پند دهد و متذكر فرمايد بمواعظ و نصايح قرآنيّه كسانيرا كه از وعده عذاب خدا ميترسند چون غير آنها موعظه و اندرز بحالشان مفيد نيست و قمّى ره اين آيات را راجع برجعت و ظهور حضرت حجّت دانسته و از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه مراد از يوم الخروج رجعت است و منادى به اسم قائم و اسم پدرش ندا ميكند و صيحه حق همان است و حشر يسير هم همان حشر است در ثواب الاعمال و مجمع از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه هر كه در دنبال نمازهاى واجب و مستحب خود سوره ق را قرائت نمايد خداوند توسعه در رزق باو عطا ميفرمايد و نامه عملش را بدست راستش ميدهد و حسابش را سهل و آسان خواهد فرمود و الحمد للّه رب العالمين و صلّى اللّه على محمد و آله الطاهرين.

جلد 5 صفحه 61

يَوم‌َ يَسمَعُون‌َ الصَّيحَةَ بِالحَق‌ِّ ذلِك‌َ يَوم‌ُ الخُرُوج‌ِ (42)

روزي‌ ‌که‌ ميشنويد صيحه‌ ‌را‌ بحق‌ ‌اينکه‌ ‌است‌ روز بيرون‌ رفتن‌ ‌اگر‌ نفخه اسرافيل‌ ‌باشد‌ خروج‌ ‌از‌ قبور ‌است‌ نسبت‌ بجميع‌ افراد، و ‌اگر‌ صيحه جبرئيل‌ ‌است‌ خروج‌ ‌براي‌ جهاد و نصرت‌ دين‌ و ياري‌ امام‌ زمان‌، و ‌اگر‌ راجع‌ برجعت‌ ‌باشد‌ رجوع‌ ظالمين‌ ‌براي‌ انتقام‌ ‌از‌ ‌آنها‌ و رجوع‌ مؤمنين‌ ‌براي‌ تشرف‌ خدمت‌ ائمه اطهار.

يَوم‌َ يَسمَعُون‌َ الصَّيحَةَ ‌که‌ تمام‌ اهل‌ عالم‌ ميشنوند بِالحَق‌ِّ ‌که‌ ثابت‌ و محقق‌ ‌است‌ و تخلف‌ پذير نيست‌.

ذلِك‌َ يَوم‌ُ الخُرُوج‌ِ ‌که‌ منكر بوديد ‌هم‌ انكار بعث‌ ميكرديد و ‌هم‌ انكار ظهور قائم‌ و ‌هم‌ انكار رجعت‌ ائمه‌ هدي‌، ‌اينکه‌ ‌است‌ روز خروج‌.

]

(آیه 42)- «روزی که همگان صیحه رستاخیز را به حق می‌شنوند، آن روز، روز خروج (از قبرها) است»! (یَوْمَ یَسْمَعُونَ الصَّیْحَةَ بِالْحَقِّ ذلِکَ یَوْمُ الْخُرُوجِ).

مخاطب در «و استمع» (گوش فرا ده) گر چه شخص پیامبر صلّی اللّه علیه و اله است ولی مسلما مقصود همه انسانها هستند.

و منظور از «گوش فرادادن» یا انتظار کشیدن است، زیرا کسانی که در انتظار حادثه‌ای به سر می‌برند که با صدای وحشتناکی شروع می‌شود دائما گوش فرا می‌دهند، و منتظرند. و یا منظور گوش فرا دادن به این سخن الهی است، و معنی چنین می‌شود: «این سخن را بشنو که پروردگارت در باره صیحه رستاخیز می‌گوید».

این منادی همان «اسرافیل» است که در «صور» می‌دمد، و در آیات قرآن نه با نام بلکه با تعبیرات دیگری به او اشاره شده است.